Vogue in 1918: Mode in Oorlogstijd

Het jaar 1918 markeerde een cruciaal moment in de geschiedenis, met de Eerste Wereldoorlog die zijn laatste, grimmige fase inging. Te midden van de mondiale beroering bleef het tijdschrift Vogue een baken voor mode en levensstijl, zij het een die onvermijdelijk werd beïnvloed door de heersende omstandigheden. De augustusnummers van 1918 bieden een unieke inkijk in hoe mode zich aanpaste aan oorlogstijd, en onthullen een wereld waarin luxe en eenvoud, traditie en innovatie hand in hand gingen, noodgedwongen door de realiteit van het conflict.

Deze edities waren opvallend licht op het gebied van baanbrekend modenieuws. Dit was deels te wijten aan het feit dat de zomer van nature minder nieuwe trends voortbracht, maar vooral aan de aanhoudende oorlogsomstandigheden die de sociale functies in zowel Parijs als New York beheersten. De focus verschoof naar meer praktische overwegingen en reflecties op de bredere culturele impact van de oorlog. Er was bijvoorbeeld een uitgebreid artikel dat de relatie tussen kledingstijlen en interieurdecoratie besprak, wat de interesse in thuiscomfort en esthetiek in moeilijke tijden onderstreepte. Daarnaast waren er verschillende reportages over kindermode, geïllustreerd met foto's van de kinderen van rijke en beroemde families, wat een glimp bood van een zekere continuïteit in het familieleven, zelfs onder druk.

Parijse Elegantie onder Druk: De Realiteit van de Bois de Boulogne

De correspondentie uit Parijs in de augustusnummers van Vogue schetste een levendig, zij het wrang, beeld van het dagelijks leven in de oorlogshoofdstad. Een beschrijving van een zonnige middag in het beroemde Bois de Boulogne park illustreerde perfect de delicate balans tussen het verlangen naar normaliteit en de onontkoombare aanwezigheid van de oorlog. De auteur merkte op dat men bijna de oorlog zou vergeten, ware het niet voor het verre doffe geluid van een exploderende bom, nu en dan, en de onmogelijkheid om iets anders dan sacharine te krijgen om de demi-tasse te zoeten. Dit kleine detail over sacharine, een kunstmatige zoetstof die suiker verving vanwege rantsoenering, benadrukte de alledaagse ontberingen die zelfs de welgestelde Parijzenaren moesten doorstaan.

De oorlog bracht ook merkbare sociale veranderingen teweeg. De afwezigheid van het ouderwetse orkest, dat voorheen de achtergrondmuziek leverde, werd minder gevoeld dankzij de virtuositeit van een voorbijkomende accordeonist – ‘een simpele jongen, verblind door een kogel bij het Ypres-gebeuren’. Dit hartverscheurende detail herinnerde de lezers aan de menselijke kosten van het conflict en de manier waarop individuen, zelfs diep getroffen door de oorlog, nieuwe rollen in de samenleving vonden. Bovendien was de schaarste aan de modieuze demi-mondaines (rijke courtisanes) van nationale reputatie minder opvallend. Hun plaats werd ingenomen door de aanwezigheid van mooie mannequins die waren gekomen om van de zonnige dag te genieten en om de permissionaires (militairen met verlof) het effect van hun nieuwe zomerkleding te laten zien. Deze verschuiving in de sociale dynamiek van openbare ruimtes was veelzeggend. Het impliceerde dat courtisanes voorheen mengden met de hogere klasse diners in het Bois, wat de gendergerelateerde aard van openbare ruimtes in die tijd onderstreepte. Respectabele vrouwen (en vooral meisjes) waren beperkt in de activiteiten die ze konden ondernemen, terwijl hun vaders en broers vrijer konden circuleren. De aanwezigheid van mannequins, die waarschijnlijk een meer professionele en minder ‘compromitterende’ rol hadden, wees op een subtiele maar significante verandering in de maatschappelijke normen.

De Nieuwe Eenvoud: Stoffen en Kleuren van 1918

De belangrijkste modenoot in dit nummer was de aanhoudende populariteit van zijde- en woljersey-stoffen. Deze materialen waren de ‘rage van het moment’, en modieuze vrouwen hadden vaak vier of vijf jurken van hetzelfde model, maar in verschillende kleuren. Vogue stelde onomwonden: ‘Nooit, moet worden toegegeven, hebben Parijzenaren, en alle Franse vrouwen, voor die kwestie, zo’n behoefte gehad aan eenvoud.’ Deze behoefte aan simpliciteit was een direct gevolg van de oorlog. Economische restricties en de noodzaak van praktische, duurzame kleding maakten overdadige ontwerpen onpraktisch en ongepast. De eenvoud van de stoffen werd verder benadrukt door een ingetogen palet, waarbij neutrale tinten de boventoon voerden. Idealiter was het hele ensemble, inclusief schoenen, kousen, hoed en handschoenen, in dezelfde kleur. Dit klinkt als een voorbode van de chic van de jaren 1920 en een ver verwijderd van de intense Fauvistische tinten van 1913, die nog maar vijf jaar eerder de modewereld domineerden. De overgang van levendige, contrasterende kleuren naar een meer monochrome en ingetogen esthetiek weerspiegelde de sombere stemming van de tijd.

Ontwerpers vonden echter manieren om variëteit te bieden binnen deze beperkingen. Ze gebruikten contraststoffen of voegden kraalborduurwerk toe, zoals te zien was in een Chanel chemise-jurk van fijne zijdemarquisette met metalen kralen. Deze subtiele details voegden een vleugje luxe toe zonder afbreuk te doen aan de algehele eenvoud. Een alternatieve versiering was apenbont, aangebracht rond de zomen van kledingstukken of als bedekking voor hoeden. Dit laatste was een scherpe herinnering aan de toenmalige, zeer verschillende houding ten opzichte van de natuurlijke wereld en dierenwelzijn, een contrast met de huidige ethische normen in de mode-industrie.

Economische Realiteit en Innovatie: De Impact op Amerikaanse Consumenten

De augustusnummers van Vogue gaven ook herinneringen dat oorlogsomstandigheden Amerikaanse consumenten en producenten van mode beïnvloedden. Kindermode was bijvoorbeeld aanzienlijk duurder geworden dan voorheen, wat een extra last legde op gezinnen. Brandstoftekorten maakten het bovendien moeilijk om katoenen of linnen kledingstukken te wassen, aangezien deze veel heet water vereisten. Dit was een bijkomende reden voor de opkomst van de mode voor zijden ondergoed onder de welgestelden. Vrouwen die rijk genoeg waren om persoonlijk personeel te hebben, konden hun delicate zijden kledingstukken met de hand laten wassen, omdat deze te kwetsbaar waren om naar een commerciële wasserij te sturen. Zelfs Vogue zelf leed onder de oorlogseconomie en moest de verkoopprijs verhogen naar 35 cent, een teken dat zelfs de meest gevestigde publicaties niet immuun waren voor de financiële druk van de oorlog.

Vogue's Oorlogsinspanningen: Een Slimme Fondsenwerving

Een oorlogsinitiatief voor fondsenwerving dat Vogue in dit nummer aankondigde, biedt enkele opmerkelijke overeenkomsten met vandaag. Bundels tijdschriftomslagen waren beschikbaar om op papieren draagtassen te plakken, om zo decoratieve breizakken te maken die verkocht konden worden voor liefdadigheidsinstellingen ten behoeve van de oorlog. Deze rage was blijkbaar begonnen door het verscheuren van oude nummers, maar gezien de vraag had Vogue extra exemplaren van hun omslagen (de enige pagina van het tijdschrift in kleur) afgedrukt voor dit doel. Dit was een behendige marketingtruc. Het associeerde de publicatie met liefdadigheidsinspanningen voor oorlogssteun, terwijl het tegelijkertijd consumenten bereikte die zichzelf misschien niet als ‘fashionista’s’ zagen. Dit was geen paradox, aangezien Vogue regelmatig reportages bevatte over zelfmaakmode en economische styling. Het idee om een goedkope, lage-kosten tas wenselijk te maken door deze te associëren met een waardevol doel, lijkt een voorbode te zijn van Anya Hindmarch’s bekende ‘not a plastic’ bag, die een soortgelijke boodschap van duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid combineerde met mode.

Vergelijking: Mode voor en tijdens de Oorlog

De periode rond 1918 markeerde een duidelijke verschuiving in de modewereld, gedreven door de realiteit van de Eerste Wereldoorlog. Hieronder een vergelijking van enkele opvallende aspecten:

Veelgestelde Vragen over Mode in Oorlogstijd

De invloed van een mondiale oorlog op de mode is complex en veelzijdig. Hieronder beantwoorden we enkele veelgestelde vragen die de situatie van 1918 verder belichten.

Was er nog sprake van 'haute couture' tijdens de oorlog?

Hoewel de term 'haute couture' nog steeds bestond en ontwerpers zoals Chanel actief waren, was de aard ervan aanzienlijk veranderd. Grote, extravagante shows met nieuwe, revolutionaire trends waren zeldzaam. De focus lag meer op aanpassingen aan de bestaande silhouetten en het gebruik van beschikbare materialen. De 'nieuwe trends' waren eerder aanpassingen aan de praktische behoeften en de economische realiteit, dan opvallende vernieuwingen. Eenvoud, duurzaamheid en bruikbaarheid werden belangrijker dan pure extravagantie.

Hoe beïnvloedde de oorlog de beschikbaarheid van stoffen?

De oorlog had een directe impact op de beschikbaarheid van grondstoffen en de productiecapaciteit. Veel fabrieken werden omgebouwd voor oorlogsdoeleinden, en transportroutes werden verstoord. Dit leidde tot schaarste van bepaalde stoffen, zoals katoen en linnen, die ook cruciaal waren voor militaire uniformen en benodigdheden. De populariteit van zijde en woljersey was deels te danken aan hun verkrijgbaarheid en duurzaamheid, en de mogelijkheid om ze relatief eenvoudig te onderhouden in een tijd van brandstoftekorten en beperkte wasserijfaciliteiten.

Welke rol speelde Vogue in het moreel van de bevolking?

Vogue speelde een dubbele rol. Enerzijds bleef het een bron van esthetiek en een ontsnapping aan de harde realiteit van de oorlog, door het tonen van elegantie en schoonheid. Anderzijds nam het tijdschrift een actieve rol in het ondersteunen van de oorlogsinspanningen, zoals blijkt uit de fondsenwervingsactie met de tijdschriftomslagen. Door lezers te betrekken bij liefdadigheid en hen tegelijkertijd praktische tips te geven voor kleding en budgettering, bleef Vogue relevant en droeg het bij aan een gevoel van gemeenschap en veerkracht. Het toonde aan dat mode niet alleen oppervlakkig was, maar ook een middel kon zijn voor maatschappelijke betrokkenheid.

Hoe veranderde de perceptie van vrouwelijkheid en mode door de oorlog?

De oorlog had een diepgaande invloed op de rol van vrouwen in de samenleving, aangezien velen de plaats van mannen in fabrieken en kantoren moesten innemen. Dit leidde tot een behoefte aan praktischere en comfortabelere kleding. Het silhouet werd minder beperkend, en de nadruk verschoof van louter decoratie naar functionaliteit. De discussie over 'respectabele vrouwen' in openbare ruimtes en de opkomst van mannequins in het Bois de Boulogne toont ook een verschuiving in hoe vrouwen zich presenteerden en werden waargenomen in de publieke sfeer. De oorlog versnelde de emancipatie van de vrouw en de mode weerspiegelde deze verandering in levensstijl.

Conclusie

De augustusnummers van Vogue uit 1918 bieden een fascinerende momentopname van mode in een tijd van ongekende mondiale crisis. Ze laten zien hoe kleding niet alleen een reflectie is van esthetische trends, maar ook van diepgaande sociale, economische en zelfs politieke realiteiten. De overgang naar eenvoud, de creatieve oplossingen voor schaarste, en de innovatieve benaderingen van fondsenwerving getuigen van de veerkracht en aanpassingsvermogen van zowel de mode-industrie als de samenleving als geheel. Vogue bleef een belangrijke stem, die niet alleen elegantie promootte, maar ook de realiteit van het dagelijks leven onder de loep nam, en zo een onmisbaar cultureel document werd van een tijdperk waarin stijl moest overleven in de schaduw van oorlog.

Als je andere artikelen wilt lezen die lijken op Vogue in 1918: Mode in Oorlogstijd, kun je de categorie Mode bezoeken.